කළු මරණය හෙවත් මහාමාරිය (Black Death Plague)

කළුමරණය (Black Death) යන නමින් හැදින්වුණ මහාමාරිය (Plague) රෝගය ඉතිහාසයේ මිනිස් වර්ගයා ගොදුරු කරගත් විශාලම ව්‍යසන වලින් එකකි. 1346–1353 අතර කාලයේදී, යුරෝපයේ සහ ආසියාවේ මිලියන 75-200 අතර ජන සංඛ්‍යාවක් මේ හේතුවෙන් මියගිය බවට වාර්තා වෙයි.එය මුළු යුරෝපා ජනගහනයෙන් 60% පමණ බව සදහන් වේ.(දෙවැනි ලෝක යුද්දෙදි මිය ගිහින් තියෙන්නේ මිලියන 50- 80යි 

මෙම වසංගත රෝගය මුලින්ම හටගෙන තියෙන්නේ චීනයේ ඊට ඉන්පසු ඉන්දියාවටත් සේද මාර්ගය ඔස්සේ ගමන් ගත් නැව් මාර්ගයෙන් යුරෝපයට පැතිරීමට හේතුව වුයේ ආසියාවේ සිට එහි ගිය ඉතාලි ජාතික නැවියන් විසින් යැයි සදහන් වේ. 

මේ රෝගය වියාප්ත වන්නේ මීයන් මගිනි, මහාමාරිය රෝගයෙන් පෙළෙන මීයන් මිනිසුන්ව සපා කෑමෙන්ද සිරුරේ වසන මැක්කන් මිනිසුන්ට දෂ්ට කළ විට මැක්කන් තුළ වූ රෝග බීජ මිනිස් සිරුරට ඇතුළු වීමෙන්ද මිනිසා රෝගී කරයි. 

මෙය කළු මරණය ලෙස හැදින්වුයේ රෝගීන්ගේ සිරුර පුරා කළු පැහැති පුල්ලි මතු වීමත් එයින් මිය ගිය අයගේ සිරුරු බෙහෙවින් කළු පැහැ ගැනීමත් නිසාය. එම කාලයේ විසූ කිසිම වෛද්‍යවරයෙකු වෙත රෝගය පිළිබද අවබෝධයක් හෝ ඊට ප්‍රතිකාර පිළිබද දැනුමක් නොවීය. මෙය බැක්ටිරියා ආසාදනයක් උවත් එකල ප්‍රතිජීවක(Antibiotics) නිපදවා නොමැති වීමත් නිසා ඉතා ඉක්මණින් මේ රෝගය පැතිරීමට හේතු වී ඇත.

මුල් අවස්ථාවේදී ඉස්මතු වූ රෝග ලක්ෂණ නම් අඩු නොවන උණ සහ ලේ වමනය කිරීමයි. මීට ගොදුරු වූ කෙනෙක්ට දින තුනකින් සිය දිවිය අහිමි විය. ග්‍රන්ථි මහාමාරිය, වසංගතයේ ඉතිරි කාලය තුළ පැවතිණ. මේ අවස්ථාවෙහිදීත් අඩු නොවන උණ රෝග ලක්ෂණයක් වූ අතර, බාහිර අංගයන්හි, විශේෂයෙන් කිහිල්ලේ සහ ඉකිලිවල සාරේ සහිත ගෙඩි සහ ලොකු බිබිලි හටගැනිණ. මින් පෙළුණු යමෙක් දින පහකින් මිය ගියේය.” දිනෙන් දින වර්ධනය වූ මෙම වසංගතය හමුවේ එකල වෛද්‍යවරු අසරණ වූහ.

ඊට අමතරව ආගමික බලපෑම් හේතුකොටගෙන පොදු ජනතාවගේ ආකල්පය වූයේ මේ රෝගය දෙවිගෙන් ලත් දඬුවමක් ලෙසය ඒ නිසා මෙම ව්‍යසනය පාලනය කිරීමට ඔවුන් මැලි කමක් දැක්වුහ. මහාමාරිය බෝ වූ ආකාරය පිළිබඳ නිවැරදි වැටහීමක් නොතිබුණු නිසා එකල ඉතාලි වැසියන් වසංගතය පැතිරවීම බළලුන් හා බල්ලන් මගින් සිදු කරන බව සිතා මේ සතුන්ව මරා දැමීම නිසා මීයන් තව තවත් පැතිර යන්නට විය.

ප්‍රංශ ජාතික ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් පිළිබඳ විශේෂඥයෙකු වූ අලෙක්සෝන්ද්‍ර යර්සැන් මහාමාරි උවදුරට හේතුකාරක වූ බැක්ටීරියාව සොයාගත්තේ 1894දී පමණය. ඔහුව සිහි කිරීම සඳහා එයට නම් තැබුවේ යර්සැනියා පෙස්ටිස් යනුවෙනි. 

මීට වසර හතරකට පසුව, පෝල්-ලුවී සීමොන් නමැති තවත් ප්‍රංශ ජාතිකයෙකු රෝගය පැතිරවීමට (මීයන් වැනි ලෑටිගාන සතුන් පිට වෙසෙන) මැක්කන්ද හවුල් වන ආකාරය සොයාගත්තේය. සුදුසු එන්නතක් වැඩි දියුණු වූ අතර, සීමිත ආකාරයකින් වූ නමුත් යම්කිසි සාර්ථකත්වයක් ඉන් අත් විය.

(2010 තිරගත උන Black Death කියන ෆිල්ම් එකේ එංගලන්තයේ උන සිදුවීම් පෙළක් කතාවේ තියෙන්නේ කැමති කට්ටිය බලන්න.)
තොරතුරු ලබාදුන්නේ Executer සහෝදරයා විසිනි.

සුදු වර්ණය සහ ගුවන් යානා.

ඔබ විවිධ රට වල විවිධ ගුවන් සමාගම් වලට අයත් ගුවන් යානා විශාල ප්‍රමාණයක් දැක තිබෙනවා නේද? මෙම සෑම ගුවන් යානයකටම පාහේ පොදු ඌ යම් කරුණක් ඔබේ මතකයට නැගෙන්නේද?

දැනට ලෝකයේ ගුවන් සමාගම් විසින් මෙහයවනු ලබන ගුවන් යානා වලින් හරි අඩක්ම පාහේ කල් බදු පදනම මත ලබා ගත් ගුවන් යානා වන අතර මෙලෙස කල් බදු පදනම මත ලබා ගන්නා ගුවන් යානයක් ගුවන් සමාගම වෙත ලැබෙන්නේ සම්පූර්ණයෙන්ම සුදු වර්ණය ආලේප කිරීමෙන් පසුවයි. ඉන් පසු ගුවන් සමාගම විසින් ඔවුන්ට අවශ්‍ය පරිදි ගුවන් යානය වර්ණ ගැන්විය හැක. බොහෝ විට ගුවන් සමාගම් වල අභිප්‍රාය වන්නේ ගුවන් යානායේ ඔවුන්ගේ ලාංඡනය හා නාමය පින්තාරු කර වැඩි කොටසක් සුදු වර්ණයෙන් පින්තාරු කිරීම හෝ පෙර පැවති සුදු වර්ණය එලෙසම තිබීමට හැරීමයි. නමුත් මෙලෙස කිරීමෙන් ඇති වාසිය කුමක්ද?

ඉහත කී ආකාරයෙන් ගුවන් යානා පින්තාරු කිරීමෙන් ගුවන් සමාගමකට වාසි විශාල ප්‍රමාණයක් අත් කර ගත හැක. මෙම වාසි අතරින් ප්‍රධානතම කාරණයක් වන්නේ සුදු වර්ණයේ විවර්ණ වීම අනෙක් වර්ණ වලට සාපේක්ෂව ඉතා අඩු ශ්‍රීඝ‍්‍රතාවයකින් සිදු වීමයි. ගුවන් යානයකට සෑම විටම හිරු රශ්මිය පතිත වන අතර එහි ඇති පාර ජම්බුල(Ultraviolet) කිරණ මගින් ගුවන් යානයේ ආලේප කර ඇති තීන්තවල වර්ණය විවර්ණ වීමකට ලක් කරයි. සුදු වර්ණය යම් විවර්ණ වීමකට ලක් උවද එය අනෙක් වර්ණ මෙන් කැපී නොපෙනෙයි.

සුදු වර්ණය යොදා ගැනීමට හේතු වන තවත් කරුණක් අපගේ පාසල් ජීවිතයෙන්ම උගත හැකියි. මතකද ඔබට ඔබේ පාසල් නිල ඇඳුමේ වර්ණය? පාසල් නිල ඇඳුම සුදු වර්ණයෙන් යුතු රෙදි වලින් මැසීමට හේතු වන එක් කරුණක් වන්නේ සුදු වර්ණය ඉතා අඩු වශයෙන් ආලෝක තරංග උරා ගැනීමයි. සුදු වර්ණයෙන් යුතු පෘෂ්ඨයක් මත ආලෝක තරංග පතිත වූ විට එම පෘෂ්ඨය එම තරංග වලින් වැඩි ප්‍රතිශතයක් පරාවර්තනයට ලක් කරයි. නමුත් අනෙක් වර්ණයන්ගෙන් යුතු පෘෂ්ඨ එම තරංග යම් ප්‍රමාණයකට අවශෝෂණය කරන හෙයින් එම අවශෝෂණය වූ තරංග වල ශක්තිය හේතුවෙන් එම පෘෂ්ඨයේ උෂ්ණත්වය යම් ප්‍රමාණයකට ඉහළ යාමකට ලක් වෙයි. මෙම උෂ්ණත්ව උච්චාවචනය හේතුවෙන් ගුවන් යානා අභ්‍යන්තරයේ(cabin) උෂ්ණත්වයද ඉහළ යයි.

ඕනෑම ගුවන් සමාගමක අභිප්‍රාය වන්නේ වැඩි ලාභයක් ඉපැයීම වන අතර එසේ වැඩි ලාභයක් ඉපැයීමට නම් අනවශ්‍ය වියදම් හැකි තරම් අවම කල යුතුය. විවිධ වර්ණයන්ගෙන් ගුවන් යානය පින්තාරු කිරීමට ඉතා විශාල මුදලක් වැය වන අතර ඊට සමගාමමීව ගුවන් යානයේ බර ද ඉතා අවාසි සහගත ලෙස වැඩි වෙයි. එම නිසා විශේෂ වූ කාරණයකට හැරුණු කොට ගුවන් සමාගම් හැකි තරම් අඩු තීන්ත ප්‍රමාණයක් භාවිතා කිරීමට යොමු වී ඇත. උදාහරණයක් ලෙස මුළුමනින්ම පින්තාරු කර ඇති B 747 ගුවන් යානයක තීන්ත වල බර 250 kg පමණ වන අතර අවශ්‍ය ස්ථාන වල පමණක් වර්ණ පින්තාරු කිරීමෙන් හා තුනී වායුගතික තින්තක් භාවිතා කිරීමෙන් තීන්ත වල බර 25 kg ක් දක්වා අවම කර ගත හැක. මෙම බර අඩු වීම නිසා ඉන්ධන විශාල ප්‍රමාණයක් ඉතිරි කර ගත හැක.

මෙලෙස සුදු වර්ණ ගැන්වීමට හේතු වන තවත් වැදගත් කාරණයක් වන්නේ ගුවන් යානා පෘෂ්ඨයේ ඇති ඉරි තැලීම්,කඩතොලු,පළුදු වීම්,විඛාදනයන් මෙන්ම නැතිවුණු ඇණ පහසුවෙන් හදුනාගත හැකි නිසයි. ගුවන් යානය යම් අනතුරකට ලක් වී පොළොව මතට හෝ ජලය මතට කඩා වැටී ඇති විට ගුවනේ සිට නිරීක්ෂණය කිරීමේදී සුදු වර්ණය ඉතා පහසුවෙන් නිරීක්ෂණය වීමද අමතර වාසියකි.

සුදු පසුබිමක ඇති ඕනෑම දෙයක් ඉතා හොදින් නිරීක්ෂණය වන නිසා ගුවන් සමාගම් වල නාමය සහ ලාංඡනය සුදු පසුබිමක පින්තාරු කර ඇති විට ඉතා හොදින් දර්ශනය වෙයි. ගුවන් සමාගමේ නාමය ප්‍රචලිත කිරීමට මෙය විශාල පිටිවහලක් වෙයි. ගුවන් යානයක් විකිණීමේදී එහි ආලේප කර ඇති වර්ණය මත එහි වටිනාකම සැලකිය යුතු මට්ටමකින් වෙනස් වෙයි. මෙලෙස සුදු වර්ණය ආලේප කර ඇති ගුවන් යානා වලට වැඩි වටිනාකමක් හිමි වන අතර විවිධ වර්ණයන්ගෙන් සමන්විත ගුවන් යානා වලට තරමක අඩු අගයක් හිමි වෙයි.

තොරතොරු Planes Facebook පිටුවෙනි.

සත්ව කොරපොතු ආදර්ශයට ගෙන සකසන වෙඩි නොවදින සන්නාහක

සතුන්ගෙන් මිනිසා ඉගෙන ගන්නා දේ අප්‍රමාණය. පියෑබීමේ පියාපත් සැකැස්ම අධෝරක්ත දෘෂ්‍ය පද්ධති හා රේඩාර් පද්ධති වැනි අදහස් වල මූලාරම්භය වන්නේ සතුන් අධ්‍යනය කිරිමයි. ආරක්ෂක අංශ වල නිලධාරින් බොහෝ අවස්ථා වල දිවි පරදුවට තබන අතර ඔවුන්ගේ දිවි ගලවා ගැනීමට උපකාර වන්නේ Bulletproof Armour හෙවත් වෙඩි නොවදින සන්නාහය. වෙඩි නොවදින සන්නාහකයක අඩංගු විය යුතු ප්‍රධාන ලක්ෂන අතරින් සවිමත් බවට අමතරව සැහැල්ලූ බව පැළද සිටිමේ පහසුව හා චලනය වීමට හැකි පරිදි නම්‍යශීලීත්වය ඉතා වැදගත්ය.

Notheastern University College of Engineering හි පරික්ෂක කණ්ඩායමක් වේදිකා වල මත්ස්‍ය සර්ප හා සමනල් කොරපොතු පද්ධතිවල අනුසාරයෙන් වෙඩි නොවදින සන්නායකයක් නිපදවමින් සිටි. සතුන්ගේ කොරපොතු විවිධාකාරයෙන් සකස් වී ඇති අතර ඒවායේ ප්‍රධානතම කාර්යය වන්නේ අදාළ සත්වයාගේ සම ආරක්ෂා කිරිමයි. තමන් අතිරේක වාසි මේ මගින් ලබාගත්තද ආරක්ෂාව සපයන අනර වාරයේම සැහැල්ලූ බව හා නම්‍යශීලි බව රදවා ගැනීමේ විස්මිත හැකියාවක් සත්ව කොරපොතු වලට ඇත.

සමීක්ෂනයේ පළමු පියවර වූයේ මෙකී ලක්ෂණ සහිත වෙඩිනොවදින සන්නායකයක් නිශ්පාදනය කිරිමයි. ඔවුන් මේ සදහා අදාල සත්ව විශේෂ ගණනාවක් පරික්ෂනයට ලක් කර තම ආදර්ශ නිපැයුම සම්පූර්ණ කළහ. සරලව පැවසීමේදී එය ඉතාමත් මෘදු මතුපිටත සවිකල ප්ලාසිටික් පතුරු කිපයක් මෙන් දිස්වේ. නමුත් මෙම කෘතිම කොරපොතු එකමත එක පිහිටන විට ඒවායේ ශක්තිය කිහිප වාරයකින් වැඩි වූ අතර ඒවා එකිනෙක ඉතා ආසන්නයේ සවිකර ඇති බැවින් පහසුවෙන් මෘදු මතුපිට නැවීමටද හැකියාවක් ලැබුණි.

මෘදු මතුපිටහි හා ඒ මත සවිකල කෘතිම කොරපොතු අතර නිශ්චිත සමානුපාතයක් ඇති අතර එය පවතින්තාක් එම කොරපොතු මගින් මෘදු මතුපිට ආරක්ෂා කරනු ලැබේ. පළමු නිපැයුම ත්‍රිමානව මුද්‍රිත ප්ලාස්ටික් වලට සමාන අමුද්‍රව්‍යයකින් නිර්මාණය කර ඇති අතර මේ සදහා ගැලපෙන සම්මත හා විශ්වායදායක අමුද්‍රව්‍යයක් සෙවීම මීළග පියවර බව පරික්ෂ්ක කණ්ඩායම පවසා සිටිති. තවද මෙම කොරපොතු තවත් කුඩා කරමින් සසන්නායකයේ නම්‍යශීලී බව හා සවිමත් බව රැකගත හැකි බවද ඔවුන් පවසති.

විවිධ සතුන් විවිධ අවශ්‍යතා සදහා කොරපොතු භාවිතා කරන බව අප කලින් පැවස්වෙමුග මත්සයින් බොහෝ විට ආරක්ෂාව සදහා ද සර්පයින් නම් චලනය වීමේ පහසුව සදහාද සමනලූන් නම් පරිසරයේ වර්ණ සමග ගැලපී ඒ තුල සැගව යාමටද කොරපොතු භාවිතා කරති. එබැවින් සමීක්ෂණ කණ්ඩායමේ මීළග පියවර වන්නේ එකී හැකියාවන්ද පළදෙන්නාට ලබාදෙන නව තාක්ෂනික සන්නායකයක් නිර්මාණය කිරිමයි. විද්‍යා ප්‍රබන්ධ කෙසේ වුවත් මෙවන් නිපැයුමක් බොහෝ දුරට Crysis ක්‍රිඩාවේ ඇති Nanosuit එකට බොහෝ සෙයින් සමාන වනු ඇත.

Virtual Reality (VR) යනු කුමක්ද ?

පරිගණක තිර, 3D තාක්ෂණය හා ප්‍රබල අධි විභේදන කැමරා පද්ධති නිසා දෘශ්‍ය තාක්ෂණය වර්තමානයේදී ඉතා ඉහළ ස්ථානයකට පැමිණ ඇත. මෙවර අප අවධානය යොමු කරන්නේ බොහෝ දෙනෙක් අසා ඇති, එහෙත් පැහැදිලි අදහසක් නොමැති තාක්ෂණික ක්‍රමවේදයක් වන Virtual Reality පිළිබඳවයි. Virtual යන ඉංග්‍රිසි වචනයේ තේරුම ‘ආනත්‍ය’, ‘අනාර්ථ’ හෝ ‘මවන ලද’ යන්නට සමාන වන අතර, Reality යන්නෙහි අරුත වන්නේ ‘සැබෑව’ හෙවත් ‘යාථාර්තය’ යන්නයි. එබැවින් Virtual Reality යන්නෙහි පරිවර්තිත අර්ථය ලෙස ‘මැවූ යථාර්තය’ හෝ ‘අනත්‍ය යථාර්තය’ යන්න හඳුන්වාදීමට හැකි වුවත් අපි වඩාත් පහසු VR (වී.ආර්.) යන වදන භාවිතා කරමු. වි.ආර්. කියූ සැණින් අපගේ සිහියට නැගෙන්නේ අමුතුම ආකාරයක හෙල්මටයක් පැළඳ අවකාශයේ අමුතු ආකාරයේ චලනයන් වලට දෑත් මෙහෙයවන පුද්ගලයෙකි. සැබවින්ම ඔබේ චිත්ත රූපය එතරම් වැරදි නැත. කෙසේ වුවද වී.ආර් හි ඔබ සිතනවාටත් වඩා ප්‍රායෝගික ප්‍රයෝජන ඇති බව ඔබට පසුව වැටහෙනු ඇත.

වි.ආර් හි පළමු පදනම වන්නේ දෑස් ආවාරණය වන ලෙස පළඳින කණ්ණාඩි (VR Goggles) පද්ධතියයි. එයට පරිගණකයක් සම්බන්ධිත අතර, පරිගණකය හරහා මවන ලද ත්‍රිමාණ ලොවක් හෝ අනුරුවක් කණ්ණාඩි වලට සම්ප්‍රේෂණය කෙරේ. මෙම කණ්ණාඩි සැබවින්ම ඇස් දෙකට වෙන වෙනම නාභිගත වූ දර්ශන තිර දෙකක් වන අතර, පරිගණකයෙන් මැවූ ලොව හෝ රැව දෑසට වෙන වෙනම ලබාදීමෙන් එය ත්‍රිමාණ බව මොළයට දැනුම් දෙයි. එසේම කණ්ණාඩි වල ඇති සංවේදක මගින් ඔබේ හිසේ හා සිරුරේ චලන නිරීක්ෂණය කරන බැවින් ඔබ වස්තුවක් වෙතට පිය මනින විට එය විශාල වීම හා ඔබ හැරෙන දිශාවට අනුව ශබ්දය වෙනස් කිරීම වැනි දේ නිසා සුළු වේලාවකදීම ඔබ සිටින්නේ සැබෑ ලොවක යැයි ඔබේ මොළය තීරණය කරයි. වී.ආර් කණ්ණාඩි පද්ධතියක් බොහෝ විට සකසන්නේ ඔබේ දෑසට බාහිර වටපිටාව නොපෙනෙන ආකාරයට බැවින් ඔබට දර්ශනය වන්නේ පරිගණකයෙන් මවන ලද ලොව පමණකි. එහි earphone පද්ධතිය මගින් බාහිර ලොව ශබ්ද සංජානනය ඔබේ සවනෙන් දුරස් කරන බැවින් ඔබට ඇසෙන්නේ මැවූ ලොවෙහි ඇති ශබ්ද පමණකි. එබැවින් මැවූ ලොව සැබෑ ලොවක් යන මුලාවට මොළය යටත් වීම පුදුමයක් නොවේ.

සමහර වී.ආර් උපාංග සමග පැළඳිය හැකි උපාංග හෙවත් අත්වැසුම් (VR Gloves) වැනි උපාංගද සම්බන්ධිතය. මෙමගින් ඔබට මැවූ ලොව ඇති යම් යම් දේ ස්පර්ශ කිරීමට හැකියාව ලැබේ. උදාහරණ ලෙස වී.ආර් අත්වැසුම් මගින් මවන ලද ලොවෙහි රූපවාහිනියක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට ඔබට හැකිවනු ඇත. වත්මන් වී.ආර් උපාංග වල තාත්ත්විකත්වය ඉතාමත් ඉහළය. එමගින් පුද්ගල මානයට හා ශාරීරික උත්තේජයන්ට බැලපෑම් කිරීමට හැකිය. උදාහරණ ලෙස ක්ෂණිකව ගින්නක් හෝ ප්‍රපාතයකට ඇද වැටීමක් වැනි උද්වේගකර දසුනක් වී ආර් මගින් අත්විඳි පුද්ගලයෙකුගේ හෘද ස්පන්දනය හා ශරීර ක්‍රියාකාරීත්වය වර්ධනය කරන ඇඩ්‍රිනලින් පරිමාව ඉහළ යන වග පරික්ෂණ වලින් හෙළි වී ඇත. Virtual Reality තාක්ෂණය පරිගණක ක්‍රිඩා සඳහා යොදාගත හැකි අවස්ථා ඇති බව සැබෑය. එමගින් ක්‍රිඩකයාට අමතක නොවන ගණයේ ක්‍රිඩා අත්දැකීමක් ලබාදෙනු නියතය. නමුත් වී.ආර් හි ප්‍රයෝජන සීමා වන්නේ පරිගණක ක්‍රිඩා සහ හුදෙක් විනෝදාස්වාදය සඳහාම පමණක් නොවේ.

ඉතාමත් හොඳ ඉගැන්වීමේ ක්‍රමවේදයක් ලෙස වී.ආර් තාක්ෂණය හඳුන්වාදීමට විවිධ ආයතන කටයුතු කරති. දරුවන්ට ලෝක යුද්ධ අතරට ඇවිද ගොස් එය විඳ ගැනීමට, ක්ෂුද්‍ර ජිවියෙකුගේ සිරුර තුළට හෝ ශාකයක සෛලයක් තුළට ගමන් කිරීමේ හැකියාව අනත්‍ය යථාර්තය හරහා ලබාදීමට හැකිය. ලොවපුරා දියුණු රටවල ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීන් හා මෝටර් රථ නිර්මාණ ශිල්පීන් වැනි නිර්මාණ කරුවන් ඉතාමත් මූලික මට්ටමේ වි.ආර් උපාංග භාවිතා කරමින් සිය නිර්මාණ තුළට ‘පිවිසීමේ’ හැකියාව තම පාරිභෝගිකයාට ලබාදෙති. මනෝ විද්‍යාඥයින් හා මනෝ වෛද්‍ය වරුන් විවිධ භිතිකා ඇති මානසික රෝගීන් හා කම්පනයට පත් වී සිටින සෙබලුන් වැනි පුද්ගලයින්, එම බියජනක හෝ කම්පනීය මානසික තත්ත්ව වලින් මුදවා ගැනිමට වී.ආර් තාක්ෂණය භාවිතා කරනු ලබන අතර, ශල්‍ය වෛද්‍යවරුන් විවිධාකාර සැත්කම් සිදුකිරීමට පුහුණු වීමේ මාධ්‍යයක් ලෙස වී.ආර් තාක්ෂණය භාවිතා කරති. ක්‍රීඩකයන්, සෙබලුන්, ගිනි නිවන භටයන්, රියදුරන්, ගුවන් නියමුවන් හා ගගනගාමීන්ට ඉතා තාත්ත්වික සිදුවීමට හැකි සියලුම තීරණාත්මක අවස්ථා හා සිද්ධීන් පිළිබඳ පුහුණුවක් ලබාදීමට මේ වනවිට ලොවපුරා ප්‍රමුඛ පෙලේ ආයතන රාශියක් විවිධාකාර වි.ආර් පද්ධති භාවිතා කරති.

වැඩිදියුණු වන පරිගණක තිර, දර්ශන පටිගත කිරීමේ තාක්ෂණය හා ත්‍රිමාණ සජිවිකරණ තාක්ෂණයත් නිසා අනත්‍ය යථාර්තය හෙවත් Virtual Reality හි සංවර්ධන වේගයද දිගු පිමි පනිමින් ඉදිරියට යනු ඇත. මේ වනවිටද වෙළෙඳපොළට පිවිසී ඇති Oculus Rift, Samsung Gear VR, ARCHCS VR වැනි උපාංග දකින විටම මෙය සත්‍ය කරුණක් බව පැහැදිලි වේ. මෙම දියුණුවත් සමගම වී.ආර් තාක්ෂණය හරහා ලබාගැනීමට හැකි විනෝදාස්වාදය සම්බන්ධ ප්‍රයෝජන මෙන්ම අනෙක් වටිනා ප්‍රයෝජනද තව තවත් වැඩිවනු නියතය.

චිත්ත බලයෙන් දුර සිටින අයකු හා අදහස් හුවමාරු කර ගත හැකිද?

චිත්ත බලයෙන් දුර ඈත සිටින අයෙකු හා අදහස් හුවමාරු කර ගැනීම ගැන අනාදිමත් කාලයක සිට විවිධ අදහස් හුවමාරු වෙනවා. ටෙලිපති ලෙසින් කලක් මේ විෂය පිළිබඳ කථා බහක් ගොඩ නැගී තිබුනා කෙසේවුවත් මෑතකදී කල පර්යේෂණයක වාර්තාවක් නිසා විදු ලොව අවධානය මේ දෙසට යොමුව තිබෙනවා. විද්‍යාඥයාගේ දෑස් පිටතින් ආලෝකයක් හෝ නොපෙනෙන සේ බැඳ තිබුණා. පිටතින් කිසිදු හඬක් නොඇසෙන සේ දෙකන්වලට ඇබ ගසා තිබුණා. අති නවීන පර්යේෂණාගාරයක් ඇතුළේ මේ විධියට ඇස් බැඳ, කන් වසා තිබුණේ ආචාර්ය මයිකල් බර්ග් (ඪ්‍ර Mඉචෙල් ඹෙර්ග්) නම් විද්‍යාඥයාගෙයි. ඊසානදිග ප්‍රංශයේ ස්ට්‍රාස්බර්ග් විශ්ව විද්‍යාලයේ තමයි, මේ විස්මිත පර්යේෂණය සිදු වුනේ

මේ අපූරු පර්යේෂණය හා සම්බන්ධ වූ අනෙක් පර්යේෂණාගාරය පිහිටියේ සැතැපුම් 5000ක් පමණ දුරින් ඉන්දියාවේ කේරලයේයි. එහි මේ ආකාරයන් ම ඇස් බැඳ කන්වල ඇබ ගසා සිටියේ ස්පාඤ්ඤ ජාතික තරුණ විද්‍යාඥයෙකි. ඔහු ආචාර්ය ඇලියන්ද්‍රෝ රියිරා (ඪ්‍ර ඇලෙජන්ඩ්‍රො ර්‍ඊරා යි. මේ විස්මිත පර්යේෂණය සිදු කෙරුණේ පසුගිය මාර්තු 28 වැනිදායි. ඉතා රහසිගතව සිදු කෙරුණු මෙම අපූරු පර්යේෂණයෙන් ඔප්පු වූ කරුණු හෙළිදරවු වූයේ පසුගිය දා මේ පර්යේෂණය පිළිබඳ විද්‍යාත්මක වාර්තාව ‘ප්ලොස් වන්’ (ටෙලෙපත්ය්) නම් අන්තර් ජාල ජර්නලයෙන් ප්‍රසිද්ධ වීමත් සමගයි. 2014 මාර්තු 28 වැනිදා, හරියටම සැතැපුම් 4600ක් ඈතින් පිහිටි නවීන තාක්ෂණික පහසුකම් ඇති විද්‍යා පර්යේෂණාගාර දෙකක එක ම වේලාවක වාඩි වී හිඳ ගෙන, කිසිම සන්නිවේදන උපකරණයක් භාවිත නොකර මේ විද්‍යාඥයන් දෙදෙනා සිතෙන් පණිවිඩ දෙකක් හුවමාරු කර ගත්තා.

මේවා කලින් අප අත්දැක තිබුණේ විද්‍යා ප්‍රබන්ධවලයි. රෑපවාහිනියේ විකාශයවුන් ජයන්තචන්ද්‍රසිරි මහතාගේ අකාල සන්ද්‍යා නම් ටෙලි නාට්‍ය තුලක් මෙලෙස ඉන්දියාවේ සිටින යෝගී වරයෙකු සමග මනසින් අදහස් හුවමාරැ කර ගන්නවා ඔබ දැක ඇති. සිතකින් සිතකට පණිවිඩ යැවීම නවීන විද්‍යාවෙන් මෙතෙක් ඔප්පු කර තිබුණේ නැහැ. මේ එවැන්නක් විද්‍යාත්මකව ඔප්පු කළ හැකි ආකාරයට සිදු කළ පළමු වැනි පර්යේෂණය මෙය විය හැකියි. මොවුන්ගේ අරමුණ වුණේ, මිනිස් පසිඳුරන් කිසිවක් භාවිත නොකොට, ඔවුන් විසින් කලින් සැලසුම් නොකළ සරල පණිවිඩ දෙකක් ඒ මොහොතේ එකිනෙකා අතර හුවමාරු කර ගැනීමයි. ඇත්තෙන්ම මේ ක්‍රමය සතුන් නම් ඔවුනොවුන් අතර පණිවිඩ හුවමාරු කිරීමට සහස් වස් කාලයක් තිස්සේ භාවිත කළ එකක්. ඔබ ද ඔවුන් අපේක්ෂා කළේ ‘කෙළින් ම සිතකින් සිතකට තාක්ෂණික සන්නිවේදනයක් කරනවා වාගේ පණිවිඩයක් යැවීමටයි. මෙය අප හඳුන්වන්නේ ‘පරචිත්තවිජානනය’ (ටෙලෙපත්ය්) යන වදනෙන්.

සිතිවිල්ලක් සැතැපුම් දහස් ගණනක් ඈත ඉන්නා කෙනකු සමග විද්‍යාත්මකව හුවමාරු කර ගන්නා මේ අපූරු පර්යේෂණ අවස්ථාව ඒ පර්යේෂණයට එක් වූ විද්‍යාඥයන් දෙදෙනා ඇතුළු නිරීක්ෂකයන් කීපදෙනා අතර රහසක් වශයෙන් තබා ගැනීමට ඔවුන් ආරම්භයේදීම කතා කර ගෙන තිබුණා. පසුගිය දා මෙහි විද්‍යාත්මක වාර්තාව, අනෙකුත් විද්‍යාඥයන් විසින් ද පරීක්ෂා කර බලා, අන්තර් ජාලය හරහා ප්‍රසිද්ධ කරනතුරු ඒ රහස ඔවුන් විසින් රැක ගනු ලැබුවා. මේ වාර්තාව ඉතා දිගු එකක්. එහි ඇති විස්තර අසන්නන්ට පහසුවෙන් තේරුම් ගන්නට අපහසු විදුහුරු බසකින් තමයි ලියලා තියෙන්නේ. ඒත් එහි හරය වන්නේ ආචාර්ය බර්ග් හා ආචාර්ය රියිරා යන විද්‍යාඥයන් දෙදෙනා අතර ‘මොළයෙන් මොළයට යැවෙන විධිමත් සන්නිවේදනයක්’ සාර්ථකව ඉටු කර ගත් බවයි.

මේ දෙදෙනා හුවමාරු කර ගත්තේ පුංචි වචන දෙකක්. ඒ වුණාට එය සනිටහන් කළේ මානව ඉතිහාසයේ ඉතාමත් වැදගත් අවස්ථාවක්. ඒ තමා විද්‍යාත්මක ලේඛන ගත කළ ලොව ප්‍රථම චිත්තබලයෙන් කළ සංවාදය හැටියට වාර්තාවන්නේ. ඔවුන් හුවමාරු කර ගත්තේ ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් ‘ ඕලා’ (හොලා යන වදනත්, ඉතාලි භාෂාවෙන් ‘ච්යා ඕ’ (cඉඅඕ යන වදනත්. ඒවා භාෂාවලින් සුබපැතීමට යොදා ගන්නා වදන්. හරියට ඉංගිරිසියේ ‘හලෝ’ කියනවා වාගේ.

”අපි මේ පරීක්ෂණයෙන් ඔප්පු කළා රූප, ශබ්දය, ගන්ධ, රස, ස්පර්ශ යන පංචේන්ද්‍රියන්ගෙන් තොරව දුර සිටින දෙදෙනකු අතර මානසිකව පණිවිඩයක් හුවමාරු කර ගත හැකි බව.” ආචාර්ය බර්ග් මේ තොරතුරු හෙළි කළ දා ප්‍රකාශ කළා. ”මෙය ඇත්තෙන්ම ආරම්භක පරීක්ෂණයක් විතරයි. මෙය සාර්ථක වීම නිසා මේ ඔස්සේ විශාල පෙරළියක් අනාගතයේ දී අපේ ශිෂ්ටාචාරය තුළ සිදු වේවි. ඇත්තෙන්ම, විද්‍යාත්මකව චිත්තබලයෙන් කළ හැකි දේ අසීමිතයි.”

ආචාර්ය බර්ග් කියන්නේ අනාගතයේ දී මෙම චිත්ත පණිවිඩ යවන ක්‍රමය විද්‍යාත්මකව යැවීම ආරම්භ කළ විට, අංශභාගයට ලක් වූ අයට, සිරුරේ අත් පා කොටස් අධෝකායභංගීනට (පරප්ලෙගිcස්), ස්නායු පද්ධතියේ අකි‍්‍රයතා ඇති අයට, තමන් පලඳින කෘති‍්‍රම පාදවලට පණිවිඩ යවන්න මේ ක‍්‍රමය උපයෝගී කර ගත හැකි බවයි. ඒ වගේ ම කතා කළ නොහැකි අයට මේ ක්‍රමයෙන් වෙනත් අයට සිතෙන් පණිවිඩ යැවිය හැකි වේවි. ”නිදසුනක් වශයෙන් කෝමාවකට පත් අයකුට, අනෙක් අයට තමන්ට අවශ්‍ය දේ දැන්වීමට දැනට කිසිදු ක්‍රමයක් ඇත්තේ නැහැ. ඒත් මේ නව සොයා ගැනීමෙන් ඔවුන්ටත් සන්නිවේදන හැකියාව ලබා දිය හැකි වෙනවා.” ආචාර්ය බර්ග් කියනවා. ඒ විතරක් නොවෙයි, වෛද්‍ය ක්‍ෂේත්‍රයෙන් පිට එනම්, යුදබිමේදී ඝෝෂාකාරී ශබ්ද මැද තම සගයන් සමග සිතෙන් අදහස් හුවමාරු කර ගන්නට යම්දිනක හැකි වේවි. චන්ද්‍රිකා තාක්ෂණ හා ගුවන්විදුලි පණිවිඩ හුවමාරු බිඳ වැටුණු විට පවා සම්බන්ධතා නොබිඳී පවත්වා ගෙන යා හැකි වේවි. දුරකතන නොමැතිව පවුලේ උදවියට දුර සිටින එකිනෙකා හා කතාබස් කළ හැකි වේවි.

අනාගතයේ දී පොලිසියට හා උසාවියට සැකකරුවන්ගේ සිත් කියවීමට මේ ක්‍රමය ප්‍රයෝජනවත් වේවි. ඒ විතරක් නෙවෙයි, මෙහි තවත් පැත්තක් මේ පර්යේෂණය ව්‍යාපෘතියට එක් වූ විශේෂඥයකු වූ ස්පාඤ්ඤයේ බාසිලෝනා විශ්ව විද්‍යාලයේ මහාචාර්ය චාල්ස් ග්‍රෝ (ඪ්‍ර Cඅර්ලෙස් ඝ්‍රෞ) පෙන්වා දෙනවා. ”මෙය මොළ දෙකක් අතර කෙරෙන පණිවුඩ හුවමාරු කි‍්‍රයාවලියකට මග පාදන්නක් නිසා ඒ සඳහා අවසර ලැබෙන පරිදි පුද්ගල ආරක්ෂාව පිළිබඳ නව නීති සකස් කරන්නත් සිදු වේවි.” මහාචාර්ය ග්‍රෝ කියනවා. පරචිත්තවිජානනය බෞද්ධ අපට නුහුරු වදනක් නොවෙයි. බුදුන්ට හා රහතුන්ට අන් අයගේ සිත් කියවීමේ හැකියාව තිබූ බව බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ සඳහන් වෙනවා. අධිමානසික බලය ලද කෙනකුට අනිත් අයගේ සිත් කියවිය හැකි බව අපි අහල තියෙනවා.

ජංගම දුරකථන හෝ කථා කරන්නාගේ අනන්‍යතාව දැක්වීමේ ක්‍රමය එන්නට බොහෝ කලකට පෙර සමහර අයට හැකියාව තිබුණා, ටෙලිෆෝනය නාද වන විට ඒ කථා කරන්නේ කවුරුන්දැයි කල් තියා කියන්නට. මටත් ඒ හැකියාව තියෙනවා, මගේ එක් මිතුරකු වෙනුවෙන්. ඔහු දුරකථනයෙන් මා අමතන හැමවිටම මට ඒ බව දුරකථනය නාද වෙන කොටම කියන්න පුළුවන්. එක හා සමාන නිවුන්නුන්ට ඔවුන් කෙතරම් දුරින් සිටියත් එකිනෙකාගේ හැඟීම් හා අදහස් කියවිය හැකි බවට මතයක් සමාජයේ තියෙනවා. එවන් ප්‍රකට නිවුන් දෙදෙනකු ලෙස ජේම්ස් ලෙවිස් හා ජේම්ස් ස්පි‍්‍රන්ජර් දක්වන්න පුළුවන්. 1940 ගණන්වල ඇමරිකාවේ ඔහියෝවල උපන් මේ දෙදෙනා ඉතා දුර ප්‍රදේශ දෙකක වෙන්වෙන්ව පවුල් දෙකක හදා වඩා ගනු ලැබුවා. තමන් නිවුන්නු බව නොදැන, කිසිම සම්බන්ධයක් නැතිව, සිටි මේ දෙදෙනා වසර 39 කට පසුවයි පළමු වතාවට මුණ ගැහුණේ. ඒ වන විට ඔවුන් දෙදෙනාම ලින්ඩා යන එකම නම ඇති කාන්තාවන් දෙදෙනකු විවාහ කර ගෙන සිට පසුව ඔවුන්ගෙන් දික්කසාද වී විවාහ වී ඇත්තේ බෙටී නම ඇති කතුන් දෙදෙනකු සමගයි. එපමණක් නොව ඔවුන් එක හා සමාන අධ්‍යාපන සුදුසුකම් ලබා එක සමාන රැකියාවල නිතරව සිටියා. ඔවුන්ගේ සුරතල් සුනඛයා ඇමතුවේද ‘ටෝයි’ කියන එකම නමකින්. මේ සියල්ල සමාන වූයේ ඔවුන් නොදැනුවත්වම එකිනෙකා සමග සිතිවිලි හුවමාරු කර ගත් නිසා බව පැහැදිලි කරුණක්.

ආචාර්ය බර්ග්ගේ පර්යේෂණයේ දී ඔවුන්ට සහය වුණේ ස්ට්‍රාරාස්බර්ග් පර්යේෂණායතනය, පමණක් නොවෙයි. ඇමරිකාවේ හාවඞ් විශ්ව විද්‍යාලයත්, ස්පාඤ්ඤයේ ස්ටාලැබ් පර්යේෂණාගාරයත් සමග ඇක්සිලම් නම් රොබටික නිර්මාණ කරන සමාගමකුත් ඊට එක් වුණා. ඒ පරීක්ෂණයෙන් මිනිස් මොළය තුළ චිත්ත බලය ඇති හෝ නැති බව ඔප්පු කරන්නට ඔවුන් වෙහෙසුණේ නැහැ. ඔවුන් කළේ මොළයකින් මොළයකට සන්නිවේදනය කළ හැකි බව පෙන්වා දීම පමණයි. මේ සංකීර්ණ පර්යේෂණය සඳහා ඔවුන් විසින් ප්‍රබල පරිගණක ගණනාවක්, රොබෝ යන්ත්‍ර පමණක් නොව මොළයෙන් නිකුත් වෙන විද්යුත් ධාරාවන් මනින්නට හැකි විද්‍යුත් නිකර්පරේඛන යන්ත්‍ර සහ ඒවා සම්බන්ධ වීමට අවශ්‍ය සුවිශේෂ සිරස් කැප් දෙකක් ද යොදා ගත්තා. පරීක්ෂණය පටන් ගත්තේ ඉන්දියාවෙන්. ආචාර්ය රියිරා මේ එක් සිරස් කැප් එකක් පැලඳ සිටියා. ඔහු හිසෙන් තිරස් හෝ සිරස් චලනයන් කීපයක් කරමින් ‘ච්යා ඕ’ (cඉඅඕ යන වචනය සිතෙන් නිකුත් කරන්න තැත් කළා. ඒ අනුව ‘ඊඊජී’ යනුවෙන් හැඳින්වෙන විද්‍යුත් නිකර්පරේඛන (එලෙcට්‍රො-එන්cඑඵලොග්‍රඵ්) යන්ත්‍ර ඔස්සේ ඒ අවස්ථාවේ දී ඔහුගේ මොළයෙන් නිකුත් වූ විද්‍යුත් ස්පන්දක හසු කර ගෙන ඒවා යාන්ත්‍රිකව ඩිජිටල් ක්‍රමයට 1, 0 යනුවෙන් ද්විමය කේතවලට පෙරළනු ලැබුවා. මේ සන්නිවේදනයේ දී ‘ ඕලා’ හා ‘ච්යා ඕ’ යන වදන් යාන්ති‍්‍රකව පරිවර්තනය කරවීමේ අති සියුම් කාර්යයට පැය භාගයක් පමණ ගත වුණා. ඉන්පසු ව එය ඔහුගේ ලැප්ටොප් එක හරහා ප්‍රරංශයට යවනු ලැබුවා.

මේ අතර ස්ට්‍රෝස්බර්ග් පර්යේෂණායනයේ ආචාර්ය බර්ග් හා අනෙක් ග්‍රාහකයන් දෙදෙනා ඇස් බැඳ යන්ත්‍රයකට සම්බන්ධ කර තිබුණා. ඒ යන්ත්‍රය මගින් ද්විමය පණිවිඩය විද්‍යුත් ස්පන්දක බවට හරවනු ලැබූ අතර ඒවා ඔවුන්ගේ මොළයේ පෙනීම පාලනය කරන අපරකපාල ඛණ්ඩිකාවට යවනු ලැබුවා. ඒ විද්‍යුත් ස්පන්දක යැවූ මොහොතේ ඔවුන්ට දැනුණා, ෆොස්ෆීන ආලෝකයක් ක්ෂණිකව ඇති වී නැති වී යන බව. එය දිස් වූයේ ඔවුන්ගේ ඇස් ඉදිරියෙයි. ඔවුන් සිටියේ සම්පූර්ණයෙන් ම අඳුරු කාමරයකයි. ඒ ෆොස්ෆීන, ග්‍රාහක යන්ත්‍රයක් මගින් ද්විමය කේතවලට පෙරළනු ලැබුවා. ඊළඟට ඒවා ‘ ඕලා’ හා ‘ච්යා ඕ’ යන වදන්වලට යාන්ති‍්‍රක පෙරළා ගැනීමේ කි‍්‍රයාවලියට තවත් පැය භාගයක් ගත වුණා. සිතෙන් එසැණ හුවමාරු කර ගත් පණිවිඩය විද්‍යාත්මකව සනාථ කිරීම සඳහා යන්ත්‍රරසූත්‍ර යොදාගෙන කළ කි‍්‍රයාවලිය සිදු වූයේ ඒ ආකාරයටයි. ”මේ කාර්යය නිවැරදිව සිදුවෙයි කියලා අපට ඒ අවස්ථාවේ දී සිතා ගන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. අපි කටයුතු කළේ සම්පූර්ණයෙන් ම අඳුරු කුටියක සිටයි. අපි දැඩි ලෙස සිත ඒකාග‍්‍ර කර මේ කටයුත්තේ යෙදුණා. කාර්යය අවසන් වූ පසුවයි, අපට දැන ගත හැකි වූයේ පණිවිඩය සියයට 90ත් 95ත් අතර නිරවද්‍යතාවකින් සන්නිවේදනව තිබූ බව.” ආචාර්ය බර්ග් පවසනවා. මේ විද්‍යාත්මක කටයුත්තේ දී පැයක කාලයක් තුළ අකුරු හතරේ වචන දෙකක් හුවමාරු කර ගැනීමත් සංකීර්ණ සංවාදයක් පවත්වාගෙන යාමත් අතර අති විශාල වෙනසක් තියෙනවා. ඒත් මේ ඔස්සේ කරන පර්යේෂණ මගින් ඉදිරි දශක දෙක ඇතුළත ප්‍රයෝජනවත් වන ආකාරයට මේ තාක්ෂණය භාවිත කළ හැකි වනු ඇතැයි ආචාර්ය බර්ග් විශ්වාසය පළ කරනවා, සමහරු මීටත් වැඩි කාලයක් ගත වේවි යැයි සැක පහළ කරනවා. ආචාර්ය බර්ග් ඇතුලූ කණ්ඩායම සිය පර්යේෂණයට පමණ ඉක්මවා වැඩි වැදගත්කමක් දෙන්න හදනවා කියලා චෝදනා කරන අයත් ඉන්නවා.

ඒත් ගත වූ වසර කීපය තුළ ලොව පුරා ස්නායු විද්‍යාඥයන් මොළයකින් මොළයකට පණිවිඩ යැවීම පිළිබඳව සාර්ථක අත්හදා බැලීම් රාශියක් කර තියෙනවා. ගිය වසරේ ඇමරිකාවේ හාවඞ් විශ්ව විද්‍යාලයේ විද්‍යාඥයන් මීයකුගේ මොළය විද්‍යුත් ක්‍රමයට මිනිසකුගේ මොළයට සම්බන්ධ කර අනතුරුව මීයාගේ වලිගය ඇඹරූ විට මිනිසාට වලිගය ඇඹරීම යන අදහස ඔහුගේ සිතේ පහළ වූ බව වාර්තා කළා. කොහොම වුනත් මිනිසකුගේ මොළයෙන් තවත් මිනිසකුගේ මොළයට වදන් හුවමාරු කර ගැනීම ගැන කළ පළමු පර්යේෂණය අනුව අපට එකක් පැහැදිලි වෙනවා. තවදුරටත් අපට අපේ රහස් අපේ සිත් තුළ රඳවා තබා ගැනීම අනාගතයේ දී කළ නොහැක්කක් විය හැනි බවයි.

ඇවිදින විට පාට වෙනස්වන අපූරූ ඇඳුමක්.

කැනඩාවේ මොන්ටි‍්‍රයෙල්හී කොන්කෝඩියා විශ්ව විද්‍යාලයෙන් ‘කර්ම චැමලියන්’ (ඛර්ම ඡමෙලෙඔන්) නමින් අපුර්ව ව්‍යාපෘතියක් දියත් කරලා තියෙනවා, . මේ ව්‍යාපෘතිය මගින් කෙරෙන්නේ ඉලෙක්ට්‍රොනික රෙද්දක් වියා ඇඳුමක් නිර්මාණය කිරීමයි. ඒ මගින් සිරුරේ ඇති තාප ශක්තිය ගබඩා කර ගත හැකියි. මේ නවෝත්පාදනය පසුපස සිටින කණ්ඩායමේ අපේක්ෂාව වුණේ හැඩය හා වර්ණය වෙනස් කළ හැකි ඇඳුමක් නිර්මාණය කිරීමයි. ඔබේ සිරුරේ ශක්තියෙන් ජංගම දුරකථනයක් ‘චාජ්’ කළ හැකි කමිසයක් තැනීමත් ඔවුන් එහිදී ලත් එක් ජයග්‍රහනයක් !

"මේ විස්මිත ඇඳුම වෙළඳ පොලට එන්න නම් තව කලක් යාවි." මහාචාර්ය ජොආනා බර්සොව්ස්කා (Jඔඅන්න ඹෙර්zඔව්ස්කා පවසන පරිදි ”සමහර විට මේවා රෙදි සාප්පුවල අළෙවියට එන්න වසර 20ක් 30ක් යාවි. එහෙත් දැනට කර ගෙන යන අත්හදා බැලීම් නිර්මාණ කටයුතු ඇත්තෙන්ම සිත් විස්මයට පත් කරවන සුලූයි.” ඇය වැඩිදුරටත් කියනවා. මේ අරුම පුදුම ඇඳුම් නිර්මාණය කරන්න වෙහෙසෙන්නේ කැනඩාවේ මොන්ටි‍්‍රයෙල් නුවර කොන්කෝඩියා විශ්ව විද්‍යාලයේ සැලසුම් හා පරිගණක කලා දෙපාර්තමේන්තුවේ මහාචාර්යවරිය යටතේ ඉගෙන ගන්නා සිසු සිසුවියන් පිරිසක්. ”අපේ අරමුණ සංකීර්ණ ලෙස, වෙස් පෙරළිය හැකි විස්මිත ඇඳුමක් නිර්මාණය කරන්නයි. නොපිට හරවා අඳින ජැකට්ටුවකට හෝ තාපය අනුව පාට වෙනස් වන කමිසයකට හෝ වැඩි දෙයක් කරන්නයි.

කටුස්සාගේ වෙස් පෙරළීමේ කි‍්‍රයාව යන අරුත් දෙන වදන් දෙකකින් මේ ව්‍යාපෘතිය හඳුන්වන්නට යොදා ගෙන තිබීම ම එහි සුවිශේෂත්වය පෙන්නුම් කරන්නක්. මහාචාර්ය ජොආනා බර්සොව්ස්කා කියන්නේ මේ පර්යේෂණ ව්‍යාපෘතියේ ප්‍රධාන නවෝත්පාදනය වන්නේ රෙදිපිළි විවීමට ගන්නා නූල් තුළට ම ඉලෙක්ට්‍රොනික හෝ පරිගණක කි‍්‍රයාකාරකම් බද්ධ කිරීමට ඇති හැකියාවයි. රෙදිපිළිවලට ඉලෙක්ට්‍රොනික උපාංග යා කරනවා වෙනුවට ඒවා වියද්දී ම ඇතුළත් වන පරිදි නව සංයුක්ත කෙඳි විශේෂයක් මෙහි දී නිර්මාණය කෙරෙනවා. මේ කෙඳිවලට පොලිමර් ස්තර ගණනාවක් ඇතුළත් වෙනවා. ඒවා අවශ්‍ය පමණට අදින්නටත් අතුරන්නටත් කුඩා විශ්කම්භයක් තුළ අසුරන්නටත් පුළුවන්. ඒ සමගම එකිනෙක හා අන්තර් කි‍්‍රයාවන් අරඹන්නත් ඒවාට හැකියාව තියෙනවා.

ඔවුන් නිපදවා ඇති මේ ස්මාට් රෙදිපිළි යොදා ගත හැකි විවිධ පරාස ගණනාවක් ම දැන් හඳුනා ගෙන තියෙනවා. අවශ්‍ය වූ විට ඇඟලන්නාව ඉලෙක්ට්‍රොනිකව උණුසුම් කර තැබිය හැකි ඇඳුම් තනන්නත් මේ ද්‍රව්‍යවලින් පුළුවන්. තවත් විශේෂ දෙයක් ලෙස දැක්වෙන්නේ, රඟ දැක්වීම්වල දී වෙස් පෙරළීම්වලට මේවා භාවිත කළ හැකි වීමයි. ඒ අනුව ඇඟලන්නා හැර වෙනත් අයකුට ඇඳුමේ ස්වභාවය, හැඩය හා වර්ණය දුර සිට වෙනස් කළ හැකියි. එසේ ම මේ ක්‍රමයට සොල්දාදුවන්ගේ නිල ඇඳුම් සඳහා විශේෂ නූලක් නිපදවා, එය කෙළින් ම වියන අවස්ථාවේ දීම ඇඳුමට එක් කළ හැකියි. දැනට මේ විශ්වවිද්‍යාලයේ සැලසුම් කොට නිපදවා ඇත්තේ නිදර්ශක ලෙස දැක්විය හැකි රෙදිපිළි හා ඇඳුම් ඇඟලූම් කීපයක් පමණයි. ඒවා ඔවුන්ගේ නව සංකල්පය හඳුන්වා දීමට පමණයි, යොදා ගනු ලබන්නේ. වානිජ වශයෙන් නිපදවීමට රෙදිපිළි හා ඇඟලූම් නිෂ්පාදකයන්ට මෙය හඳුන්වා දීම ඉදිරි දශකවල දී සිදු වේවි. මහාචාර්ය ජොආනා බර්සොව්ස්කා විසින් මේ නව අදහස හා ඊට අදාළ නිදර්ශක මේ සතියේ ඇමෙරිකාවේ සැන් ෆ්රැන්සිස්කෝ නුවර දී පැවැත්වීමට නියමිත ස්මාට් ෆැබ්රික් 2013 (Sමර්ට් Fඅබ්‍රිcස් 2013) සමුළුවේදී ඉදිරිපත් කිරීමට නියමිතයි.

උල්කාපාත "අහසින් පොලවට වැටෙන දේවතාඑලි"

ටික කාලයකට පෙර ශ්‍රී ලංකාවේ ප්රදේශ කීපයකට වැටුන උල්කාපාත සමග බොහෝ දෙදෙක් කලබලයට විපත්වුණා. බොහෝ දෙනා විවිධ මත ප්රකාශ කළත් එය පොළොවට ඇද වැටුණු උල්කාෂ්මයක් පුපුරා යාමෙන් සිදු වුවක් බව පසුව අනාවරණය වුණා. උල්කාෂ්මය පුපුරා යාමෙන් විසි වු කැබලි යැයි සැක කළ හැකි පාෂාණමය කැබලි කීපයක්ද විවිධ ප්රදේශ වලින් සොයා ගැනීමට හැකි වුණා. මේ සමගම නැවත වතාවක් අභ්‍යවකාශයේ සිට පොළොවට ඇදීඑන වස්තුන් කෙරෙහි මිනිසුන්ගේ අවධානය යොමු වන්නට පටන් ගත්තා. උල්කා, උල්කාපාත, උල්කාෂ්ම වැනි විවිධ නමි වලින් හඳුන්වන මේවා ඈත අභ්‍යවකාශයේ සිට පැමිණෙන ආකාශ වස්තුන්නේ ශේෂ වු කොටස් ලෙස හැඳින්වීමට පුලූවන්. මේවා නිරීක්‍ෂණය කළ සමහරුන් මේවා කඩා වැටෙන තරු යනුවෙන්ද හඳුන්වා තිබෙනවා.

අපේ පැරැනන් මේවා දේවතා එළි යනුවෙන්ද හඳුන්වනවා. අහසේ සිට පහළට කඩා වැටෙන බවක් පෙන්නුම් කරන නිසා ඔවුන් උල්කා වලට කඩා වැටෙන තරු යනුවෙන් හැඳින්වු බව සිතාගත හැකියි. සමහර අවස්ථාවලදී ඔවුන් දීප්තිමත් උල්කා ගිනිබෝල නමින්ද හඳුන්වා තිබෙනවා. පිටත අභ්‍යවකාශයේ පවතින ග්‍රාහක සහ ග්‍රහලෝක වලින් කැඞී ගිය කොටස් උල්කා ලෙස සැලකිය හැකියි. මේවායින් කැඞීගිය විශාල ලෝහමය හෝ පාෂාණමය කොටස් වායුගෝලය හරහා පෘථිවියට ඇදී එනවිට ඒවා උල්කාපාත යනුවෙන් හඳුන්වනවා. පෘථිවි වායුගෝලය හරහා ඇදී එනවිට ඇතිවන ඝර්ෂණය හේතුවෙන් මෙම උල්කාපාත දීප්තිමත් වීමට පටන් ගන්නා අතර එයින් දීප්තිමත් වායුන් සහ දියවු උල්කාපාත අංශු නිර්මාණය වෙනවා. උල්කාපාතය වායුගෝලය හරහා ඇදී ඒමේ හේතුවෙන් උල්කාපාතයේ ඇති ද්‍රව්‍යයන් වෂ්ප වීමෙන් සහ වායුගෝලයෙන් වායුන් නිකුත්වීමට පටන් ගන්නවා.

බොහෝ උල්කා තත්පරයක් වැනි කාලයක් තුළ දී දැවී අවසන් වෙනවා. බොහෝ උල්කාපාත පෘථිවියට ළඟාවීමට පෙරදීම කොටස් වලට කැඞී බිදී යනවා. මේ ආකාරයට වායුගෝලය හරහා පෘථිවියට වෙතට පැමිණීමට සමත්වන උල්කාපාත කැබලි වලට උල්කාෂ්ම යන නම භාවිත කරනවා. සෑම දිනයක් තුළදීම උල්කාමිලියන ගණනක් පෘථිවි වායුගෝලයට ඇතුළු වෙනවා. මේවායින් ඇතිවන බොහෝ උල්කාපාත ප්රමාණයෙන් බොරළු කැටයක් තරම් විශාලත්වයකින් යුක්ත වෙනවා. පෘථිවියේ සිට කි . මී . 65  120 අතර දුරක පිහිටි විට ඒවා කැබලි වලට කැඞී යනවා.

උල්කාපාත විවිධ කක්‍ෂවල විවිධ ප්රවේගයන් වලින් සුර්යයා වටා භ‍රමණය වෙමින් පවතිනවා.ඒවා අතුරින් වේගවත් ඒවා තත්පරයකට කි . මී . 42 පමණ වේගයකින් අභ්‍යවකාශය හරහා ඇදී යනවා. පෘථිවිය සුර්යයා වටා ගමන් කරන අතර තුරදී සෑම වසරකම එය උල්කා විශාල ගණනක් ඇති ස්ථාන අතරින්ද ගමන් ගන්නවා. එවිට අහස ගිනි බෝල වලින් පිරී ඇති ලෙසක් දක්නට ලැබෙනවා. සමහර අවස්ථා වලදී ඒවා වර්ෂාවක් මෙන් දිස්වෙනවා. එවිට ඒවා උල්කාපාත වර්ෂාවක් යනුවෙන් හර්ඳුන්වනු ලබනවා. වර්ෂ 1833 නොවැම්බම්ර් 12- 13 දිනවල ඉතාමත් දීප්තිමත් උල්කාපාත වර්ෂාවක් ඇති වී තිබෙන බව වාර්තා වෙනවා. සෑම වසරකම නොවැම්බර් මාසයේ සිංහ රාශිය ආශි‍රතව ඇතිවන ලියොනිඞ් උල්කාපාත වර්ෂාවේ එක් අවස්ථාවක් ලෙස මෙය සැලකෙනවා. වායුගෝලය හරහා ඇදී ආ උල්කාපාත වලින් ඉතිරි වු කොටස් උල්කාෂ්ම යනුවෙන් හඳුන්වන බව මුලින් සඳහන් කළා.

මේ උල්කාෂ්ම සෑදී  ඇති ආකාරය අනුව පාෂාණමය, යකඩ සහ පාෂාණමය යකඩ යනුවෙන් වර්ග තුනකට අයත් වෙනවා. පාෂාණමය උල්කාෂ්ම තුළ වැඩි වශයෙන් සිලිකන් සහ ඔක්සිජන් අඩංගු වන අතර සුළු ප්රමාණ වලින් යකඩ, මැග්නීසියම් සහ වෙනත් මුලද්‍රව්‍යයන්ද අන්තර්ගත වෙනවා. යකඩ උල්කාෂ්ම වල වැඩි වශයෙන් යකඩ සහ නිකල් ලෝහයන් අන්තර්ගත වෙනවා. පාෂාණමය යකඩ උල්කාෂ්ම වල සමාන ප්රමාණවලින් සිලිකන් වලින් සැදි පාෂාණ සහ යකඩ නිකල් ලෝහ අඩංගු වෙනවා. උල්කාෂ්ම වල විශාලත්වයන්ද විවිධ අගයන් ගනු ලබනවා. ඒවායින් බොහෝමයක්  ඉතා කුඩා ප්රමාණයේ ඒවායි. දැනට හමු වී ඇති විශාලතම උල්කාෂ්මයේ බර මෙටි‍්‍රික් ටොන් 60 ක්ම පමණ වුණා. එය නැමීබියාවේ ග්රූට් ෆොන්ටේන් වලට ආසන්නයේ පිහිටි ගොවිපලක් අසලට පතිත වි තිබෙනවා. කෙසේ නමුත් ග්‍රාහක, වල්ගාතරු වැනි විශාල වස්තුන්ද පෘථිවිය කරා ඇදී ආවත් ඒවාත් පොළොව මත පතිත වන්නේ උල්කාෂ්ම ලෙසයි.  

උල්කාෂ්ම පෘථිවිය මත පතිත වන්නේ ඒවා වායුගෝලය අතරින් ගමන් කිරීමට තරම් ප්රමාණවත් විශාලත්වයක් තිබෙන නිසායි. ඒවා ප්රමාණයෙන් කුඩා වුවහොත් වායුගෝලය තුලදී ඒවා දැවී අවසන් වෙනවා. ඒවා ප්රමාණයෙන් ඉතාමත් විශාල වුවහොත් සිදුවන්නේ පෘථිවිය මතුපිටට ඇදවැටීමට පෙර කැබලිවලට කැඞී යාමයි. ඒ ආකාරයට එක් විශාල වස්තුවක් 1908 දී සයිබීරියාව ඇද වැටුණුු අතර තුන්ගුස්කා ගංගාවට කි : මී : 10 ක් ඉහළ දී එය කැබලි වලට කැඞී යාම නිසා කි : මී : 32 පමණ ප්රදේශයක් විනාශයට පත් වුණා. කුඩා උල්කාෂ්ම දහස් ගණනක් ඇටාක්ටිකාවෙන් හමු වී තිබෙනවා. මේ නිසා ඒවා පිළිබඳ පර්යේෂණ සිදුකරන විද්‍යාඥයින්ට ඇන්ටාක්ටිකාව ඉතා වැදගත් ස්ථානයක් බවට පත් වී තිබෙනවා. ග්‍රහලෝක නිර්මාණය වී ඇති මුල ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ දැන ගැනීමට විද්‍යඥයින් උල්කාෂ්ම පිළිබඳ අධ්‍යයනය කරනවා.

ග්‍රාහක සහ වල්ගාතරු වැනි විශාල වස්තුන් පොළොවට පතිත වු විට එම ගැටීම් හේතුවෙන් විශාල ආවාට සහ ද්‍රෝණි නිර්මාණය වෙනවා. මෙසේ සෑදෙන ආවාට ගෝලාකාර හැඩැති  වන අතර විෂ්කම්භය කි : මී : 25 ක් පමණ වෙනවා. මේ ආකාරයේ ආවාට 120 ක් පමණ පෘථිවිය මතින් සොයා ගැනීමට විද්‍යඥයින් සමත් වී තිබෙනවා. මේවා අතුරින් වඩාත් ප්රචලිත ආවාටයක් වන්නේ ඇරිසෝනාවේ පිහිටි උල්කා ආවාටයයි. එය මීටර් 1275 ක් පමණ විෂ්කම්භයකින් යුක්ත වන අතර, මීටර් 175 ක් පමණ ගැඹුරින් යුක්ත වෙනවා. මෙටි‍්‍රක් ටොන් 300 000 ක් පමණ වු යකඩ උල්කාෂ්මයක් මීට වසර 50000 කට පෙර පෘථිවිය මත ගැටීමෙන් මෙම ආවාටය නිර්මාණය වී ඇතැයි සැලකෙනවා. ඒ ආකරෙයටම මීට වසර මිලියන 65 කට පමණ පෙර විශාල ග්‍රහකයක් පොළොව මත පතිත වීමෙන් මෙක්සිකෝවේ යුකාටන් අර්ධද්වීපයේ විශාල ද්‍රෝණියක් නිර්මාණය වී තිබෙනවා. මෙය කි : මී : 300 ක පමණ විෂ්කම්භයකින් යුක්ත වෙනවා. පෘථිවියේ ඩයිනොසෝරයන් වඳ වී ගියේ මෙම ග්‍රහකය පතිත වීම හේතුවෙන් බවටද මතයක් පවතිනවා.

සීලාකාන්ත් "පණ ඇති පොසිලය"

"ඊයෙ මට හරිම අපූරු විදියෙ මාළුවෙක්  දකින්න ලැබුනා. ඒ මාළුව අල්ලගෙන තිබුනෙ කුල්මන් අවට මුහුදේ බඹ 40ක් ගැඹුරින්. මේ මාළුවගෙ සිරුර පුරාම ඝන කොරපොතු තියෙනවා. බැලූබැල්මට සන්නාහයකින් සැරසිලා ඉන්නව වගෙයි පෙනෙන්නෙ. උගේ වරල් හරියට ගාත්‍රා වගෙයි." 1938 අවුරුද්දෙ දෙසැම්බර් 23 වැනිදා එක්තරා තරුණයෙක් තමයි මේ ලියුම ලියුවේ. මේ තරුණය එවකට දකුණු අප්‍රිකාවේ තිබූ නැගෙනහිර ලන්ඩන් කෞතුකාගාරයේ සිටි එකම නිලධාරියා වන මර්ජෝරි ලැටිමෝර්. ලැටිමෝර් මේ ලියුම ලියුවේ ආචාර්ය ජෙම්ස් ලෙනාඩි ස්මිත්ටයි. ඔහු රෝඩිස් සරසව්යේ රසායන ව්ද්‍යා කථිකාචාර්යවරයෙකු මෙන්ම මත්‍සයින් පිළිබද පර්යේශණ කළ ව්ද්‍යාඥයෙක්.

ආචාර්ය ජෙම්ස් ලෙනාඩි ස්මිත් මේ අපූරු මාළුවගේ අභිරහස විසදුවා.ඔහු එක රැයින් ලොව ප්‍රසිද්ධ වුණා. 20 වැනි සියවසේ වැදගත්ම ජෛව විද්‍යාත්මක සොයා ගැනීම වුණේ එයයි. මේ අපුරු සත්ත්වයා තමයි සීලාකාන්ත්. ආචාර්ය ස්මිත් සීලාකාන්ත් ගැන හෙළිකරන්න කලින් වසර මිලියන 60 ක් තිස්සේ වඳ වී ගිය මාළුවෙක්  කියලයි විද්‍යාඥයන් විශ්වාස කළේ. ඒ වන තෙක්ම නුතන විද්‍යාව මේ මාළුවා ගැන දැක සිටියේ පොසිල සාක්ෂිවලින් පමනයි. ධිවරයන් කණ්ඩායමකට මුහුදේ ජීවත් වු සීලාකාන්ත් මාළුවෙකු හමුවුණා කියන්නේ නිධානයක් හමුවුණා වගෙයි. සීලාකාන්ත් ඩයිනසෝරයන්ටත් පෙර ජීවත් වු බවයි පොසිල විද්‍යාඥයන් පෙන්වා දෙන්නේ.

                                           

සීලාකාන්ත් කියන්නේ විශාල මත්‍සයින්. ඔවුන්ගේ හොදින් වැඩුන සත්වයෙක් අඩි පහක් පමණ දිගයි. බර රාත්තල් 200ක් විතර වෙනවා. ගිනිකඳුවලින් නිර්මාණය වු දූපත් අසල මුහුදු පතුලේ ගල්පර අසල ජීවත් වෙනවා. රාත්රී කාලයේ කෑම සොයමින් අඩි 475 ක් තරම් මුදු පතුළට ගමන් කරනවායැයි විශ්වාස කෙරනවා. මවුකුස තුල බිත්තර පුපුරා එළියට පැමිණෙන පුංචි පැටව් මවගේ කුසෙන් එළියට එන්නේ හොඳින් වැඩුණු පසුවයි. සීලාකාන්ත් අයත් වන මත්‍සය ගෝත්‍රයට තවත් මත්ස්‍ය වර්ග 3 ක් අතුළත් වෙනවා. මොවුන් පෘථිවියේ බහුලවම ජීවත්වූයේ ඩෙවෝනියානු යුගයේ යැයි පැවසෙනවා. ඒ කියන්නේ වසර මිලියන 400කටත් පෙර ඈත අතීතයෙයි. මේ මත්‍යයින් නම්කර ඇත්තේ "ලොබි ෆින් ෆිශ්" හෙවත් "බෙදුන වරල් ඇති මසුන්" යන නමිනුයි. මේ මත්‍යයින්ගේ මුතුන් මිත්තන් සාගරයේ සිට ගොඩබිමට පැමින ගොඩබිම ඇවිදයන සතුන් බවට පරිනාමය වන්නට ඇතැයි ව්ද්‍යාඥයින් මත පලකරනවා. සාගරයේ ජීවත්වන සීලාකාන්ත් මත්‍යයින් හේතු ගණනාවක් නිසා සීග්රයෙන් වදවීයාමට පත්වෙලා. නීතිවිරෝදී සීලාකාන්ත් මත්‍යයින් ඇල්ලීම හා විකිනීම මේ අතරින් ප්රධානයි. සීලාකාන්ත් මසුන්ගේ යුෂ හෙද ඔසුවක් ලෙස සාම්ප්රදායයික ආසියානුවන් අතර ප්රකට වීමද මෙයට තවත් එක් හේතුවක්.

ආචාර්ය ස්මිත්ගේ තහවුරු කිරීමත් සමග සීලාකාන්ත් මත්‍යයින් "අහිමි පුරුක" හැටියට නම් කලා. සීලාකාන්ත්ගේ ශක්තිමත් වරල් තමයි පසුකාලීනව ගොඩබිම ඇවිදගිය සත්වයින්ගේ අත් පා ලෙස පරිනාමය වුනේ.දෙවැනි ලෝක යුද්ධය අවහිරයක් වුවත් ස්මිත් වසර ගනනක්ම තවත් සීලාකාන්ත් මාළුවෙකු සිටීදැයි සෙව්වා. සීලාකාන්ත් ගේ වැදගත්කම පෙන්වා දෙමින් පෝස්ටර් සහ පත්රිකා බෙදා හරිමින් ස්මිත් දකුණු අප්රිකානු ධීවරයින් හොදින් දැනුවත් කලා. ස්මිත් ගේ උත්සාහය අපතේ ගියේ නෑ. 1952 දී ධීවරයින් පිරිසකට දකුණු අප්රිකාවේ මොසැම්බික් රාජ්‍යය අසල කොමරෝස් දූපත් අවට ඉන්දියන් සාගරයෙන් දෙවැනි සීලාකාන්ත් මත්‍යයා සොයාගත හැකිවුනා. ඊටපසු වසර කිහිපයකදීම තවත් සීලාකාන්ත්  මත්‍යයින් කීප දෙනෙකුම හමුවුනා. මේ නිසාම සාගර ජීවවිද්‍යාඥයින් හිතුවේ මේ දුර්ලභ  මත්‍යයා දකුණු අප්රිකාව අවට මුහුදට පමණක් සීමාවීඇති බවයි.

 නමුත් 1997 වසරේදී ඒ නිගමනය බොරු වුනා. ඒ ඇමරිකානු සගරජීවව්ද්‍යාඥ මාර්ක් අර්ඩිමන් සහ එයාගේ බිරිද අර්නාස් මේතා ඉන්දුනීසියාවේ සුලවේසි දූපතේ මාළු වෙළදපොලක මාළු කරත්තයකදී සීලාකාන්ත් මත්‍සයකු සොයා ගැනීමත් සමගයි. මේ සමගම ස්මිත් අවුරුදු 50 ක් තිස්සේ කළා වගේම සීලාකාන්ත් මත්‍සයින් සොයමින් ගවේශණයක් සිදුකළා. එහිදී අර්ඩිමන්ට සීලාකාන්ත් මත්‍සය විශේෂ කීපයක්ම සොයාගත හැකිවුනා. එමනිසාම මේ "පණ ඇති පොසිලය" දකුණු අප්රිකාවට පමණක් සීමාවී නැතිබව එයින් හෙළිවුනා.